آب درمانی در درمان دیسک گردن

دردهای ناحیه گردن یکی از شایع ترین مشکلات سیستم اسکلتی-عضلانی در دنیای مدرن محسوب می شوند. سبک زندگی کم تحرک، استفاده مداوم از رایانه و گوشی های هوشمند، وضعیت های نادرست نشستن و خوابیدن، و استرس های روزمره، همگی در بروز مشکلاتی نظیر دیسک گردن نقش دارند. این بیماری در صورتی که به موقع درمان نشود، می تواند موجب دردهای مزمن، ضعف عضلانی، و کاهش کیفیت زندگی شود.

در کنار درمان های دارویی، فیزیوتراپی و روش های جراحی، استفاده از روش های طبیعی و کم عارضه مانند آب درمانی (Hydrotherapy) در سال های اخیر بسیار مورد توجه قرار گرفته است. در این مقاله از نیلان واتر به صورت تخصصی و جامع به نقش آب درمانی در درمان دیسک گردن، مکانیسم اثر، حرکات مفید، مزایا و نکات ایمنی آن خواهیم پرداخت.

دیسک گردن چیست و چه علائمی دارد؟

ستون فقرات گردنی (Cervical Spine) از هفت مهره (C1 تا C7) تشکیل شده است که بین آن ها دیسک هایی قرار دارند. این دیسک ها از دو بخش تشکیل شده اند: هسته ژلاتینی داخلی (nucleus pulposus) و لایه بیرونی فیبری (annulus fibrosus). وظیفه دیسک ها جذب ضربه، افزایش انعطاف پذیری و جلوگیری از سایش استخوان ها به یکدیگر است.

با افزایش سن یا تحت فشار قرار گرفتن مداوم، دیسک ها ممکن است دچار بیرون زدگی یا پارگی شوند. در این حالت، ماده داخلی دیسک به بیرون نشت می کند و به ریشه های عصبی یا نخاع فشار وارد می آورد. این وضعیت که به آن «فتق دیسک گردن» یا «دیسک گردنی» گفته می شود، می تواند علائمی مانند:

• درد مداوم یا شدید در گردن

• انتشار درد به شانه، بازو یا انگشتان

• گزگز یا بی حسی در دست ها

• ضعف عضلانی در اندام فوقانی

• محدودیت حرکت گردن

را به دنبال داشته باشد.

آب درمانی چیست و چگونه عمل می کند؟

آب درمانی استفاده از خواص فیزیکی آب برای درمان بیماری های عضلانی، مفصلی و عصبی است. در این روش، فرد در محیط آبی مانند استخر تحت نظارت فیزیوتراپیست به انجام حرکات خاص و هدفمند می پردازد. ویژگی های منحصربه فرد آب مانند:

• شناوری (Buoyancy): کاهش اثر جاذبه روی بدن

• فشار هیدرواستاتیک: کمک به بهبود گردش خون

• مقاومت آب: ایجاد چالش ملایم برای تقویت عضلات

• گرمای آب: کاهش اسپاسم عضلانی و افزایش انعطاف پذیری

همگی موجب می شوند آب محیطی ایده آل برای تمرینات توانبخشی و تسکین درد باشد.

چرا آب درمانی برای دیسک گردن مؤثر است؟

در مقایسه با تمرینات فیزیکی در خشکی، انجام تمرینات در محیط آبی مزایای خاصی دارد که به بهبود وضعیت دیسک گردن کمک می کند:

1. کاهش وزن بدن و فشار بر گردن

در آب، بدن حدود ۸۰ تا ۹۰ درصد وزن خود را از دست می دهد. این خاصیت باعث می شود فشار مکانیکی کمتری بر ستون فقرات وارد شود و فرد بتواند بدون درد حرکات بیشتری انجام دهد.

2. بهبود جریان خون

فشار یکنواخت آب بر بدن باعث تحریک بازگشت وریدی و بهبود جریان خون در عضلات و دیسک ها می شود. این امر اکسیژن رسانی به بافت ها را افزایش داده و روند بهبود را تسریع می کند.

3. تقویت عضلات نگهدارنده گردن

بسیاری از دردهای گردن ناشی از ضعف عضلات اطراف مهره ها هستند. در آب، تمرینات مقاومتی ملایم به تقویت این عضلات کمک می کند بدون آنکه فشار زیادی به دیسک وارد شود.

4. کاهش اسپاسم عضلانی و تنش

گرمای آب، همراه با حس آرامش بخشی آن، منجر به شل شدن عضلات منقبض، کاهش تنش عصبی و بهبود روحیه می شود. این عوامل در کنار هم به تسکین دردهای مزمن کمک می کنند.

5. افزایش دامنه حرکتی

بسیاری از بیماران مبتلا به دیسک گردن به دلیل درد، دچار محدودیت در چرخاندن یا خم کردن گردن هستند. در محیط آبی، دامنه حرکتی به تدریج افزایش می یابد، بدون تحریک درد.

تمرینات مؤثر آب درمانی برای دیسک گردن

در ادامه چند تمرین رایج و مفید در آب را معرفی می کنیم که به بهبود دیسک گردن کمک می کنند. انجام این حرکات باید زیر نظر متخصص فیزیوتراپی صورت گیرد:

1. حرکت گردن به طرفین

• در آب تا سطح سینه بایستید.

• سر را به آرامی به سمت شانه راست و سپس چپ خم کنید.

• این حرکت را ۵ تا ۱۰ بار با مکث ۵ ثانیه در هر سمت انجام دهید.

2. چرخش گردن

• سر را به آرامی به سمت راست بچرخانید تا با شانه موازی شود.

• سپس به سمت چپ بچرخانید.

• این تمرین به افزایش انعطاف پذیری کمک می کند.

3. بالا بردن شانه ها در آب

• شانه ها را به سمت گوش ها بالا آورده و سپس رها کنید.

• این حرکت به رفع تنش عضلات ذوزنقه ای و کاهش درد کمک می کند.

4. استفاده از فوم شنا برای شناوری

• به پشت روی آب دراز بکشید و با فوم یا تخته شنا، بدن خود را روی آب نگه دارید.

• این وضعیت به ریلکس شدن ستون فقرات و کاهش فشردگی دیسک ها کمک می کند.

5. قدم زدن در آب

• در مسیر کم عمق استخر قدم بزنید، بدون بالا آوردن شانه ها.

• این حرکت به بهبود هماهنگی عضلات گردن و تنه کمک می کند.

6. تمرینات مقاومتی با دمبل آبی

• با استفاده از دمبل های فومی، حرکاتی مانند بالا آوردن دست ها از طرفین یا جلو انجام دهید.

• این تمرینات باعث تقویت عضلات نگهدارنده گردن می شوند.

مدت و دفعات انجام آب درمانی

بسته به شدت آسیب و تشخیص پزشک، معمولاً برنامه ای شامل:

• ۲ تا ۳ جلسه در هفته

• هر جلسه ۳۰ تا ۴۵ دقیقه

• به مدت ۶ تا ۸ هفته

توصیه می شود. بیماران معمولاً پس از ۳ تا ۴ هفته نخست، کاهش قابل توجهی در درد و بهبود عملکرد حرکتی احساس می کنند.

مزایای روانی و اجتماعی آب درمانی

آب درمانی فقط برای تسکین دردهای فیزیکی مفید نیست، بلکه اثرات مثبت روانی و اجتماعی نیز دارد که شامل موارد زیر است:

1. کاهش اضطراب و استرس

محیط آب آرامش بخش است و دمای ملایم آب به کاهش استرس، اضطراب و تنش های عصبی کمک می کند. این امر به ویژه برای بیماران مبتلا به درد مزمن که به دنبال آرامش ذهنی هستند، بسیار ارزشمند است.

2. افزایش اعتمادبه نفس حرکتی

افرادی که از ترس تشدید درد از انجام حرکات پرهیز می کنند، در محیط آبی احساس ایمنی بیشتری دارند و با افزایش قدرت و تحرک، اعتمادبه نفس آن ها بازمی گردد.

3. ارتباط اجتماعی

شرکت در جلسات گروهی آب درمانی باعث تعامل با دیگر بیماران، تبادل تجربیات و دریافت حمایت روانی می شود که نقش مؤثری در روند درمان دارد.

آب درمانی در مقایسه با روش های دیگر درمان دیسک گردن

آب درمانی اغلب به عنوان روش کمکی یا جایگزین برای فیزیوتراپی در مواردی که درد شدید مانع انجام تمرینات خشکی می شود، مورد استفاده قرار می گیرد.

آبدرمانی برای چه کسانی مناسب است؟

آب درمانی برای بیشتر افرادی که دچار دردهای گردنی ناشی از دیسک یا آرتروز گردن هستند مفید است. اما مناسب ترین کاندیدها کسانی هستند که:

• دچار فتق دیسک خفیف تا متوسط هستند

• تمایل دارند از روش های غیرجراحی استفاده کنند

• به فیزیوتراپی در خشکی پاسخ مناسبی نداده اند

• به دنبال روش طبیعی و آرام برای مدیریت درد هستند

موارد احتیاط: در افرادی با مشکلات قلبی پیشرفته، عفونت های پوستی، زخم باز، یا حساسیت شدید به مواد ضدعفونی کننده استخر مانند کلر، باید پیش از شروع آب درمانی با پزشک مشورت شود.

نکات مهم برای شروع آب درمانی

1. تحت نظر فیزیوتراپیست متخصص: انجام حرکات بدون نظارت ممکن است به آسیب بیشتر منجر شود.

2. دمای مناسب آب: استخر باید دمایی حدود ۳۳ تا ۳۵ درجه سانتی گراد داشته باشد.

3. حرکات تدریجی و ملایم: تمرینات باید به تدریج و با شدت کم آغاز شوند.

4. پوشیدن کفش مخصوص استخری: برای جلوگیری از سرخوردگی و حفظ تعادل.

5. اجتناب از حرکات چرخشی شدید گردن: که ممکن است باعث تحریک عصب شود.

جمع بندی نهایی

آب درمانی به عنوان روشی مؤثر، کم عارضه و آرامش بخش در درمان دیسک گردن، جایگاه ویژه ای در طب فیزیکی و توانبخشی دارد. ویژگی های منحصربه فرد آب، مانند کاهش وزن بدن، گرمای مطبوع، مقاومت طبیعی و افزایش دامنه حرکتی، باعث می شود بیماران بتوانند بدون احساس درد، به بهبود عملکرد گردن و کاهش علائم دیسک گردن دست یابند.

اگر شما یا عزیزانتان با دردهای گردن، بی حسی دست ها یا محدودیت حرکت مواجه هستید، آب درمانی می تواند راهی مطمئن، طبیعی و مؤثر برای بازگشت به زندگی عادی و بدون درد باشد. مشورت با پزشک و شروع برنامه ای منظم در یک مرکز معتبر می تواند نخستین گام در مسیر بهبود باشد.